Terug naar boven
Metaal detector nieuws.
In de rubriek "Metaal detector nieuws" kunnen de liefhebbers het nieuws vinden over vondsten van metaal detector amateurs in Noord Nederland en over bijzondere vonsten uit andere gebieden.
Terug naar boven
Lood om oud ijzer: De waarde van muntvondsten.
Beste lezer,
Graag nodigen wij u uit voor een nieuwe editie van de netwerkbijeenkomst ‘Lood om oud ijzer’. 'Lood om oud ijzer' is hét forum over onderzoek van metaalvondsten, en ontmoetingsplek van professionals en vrijwilligers in de archeologie. De bijeenkomst vindt plaats op 13 september bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Smallepad 5, te Amersfoort.
Muntvondsten oefenen sinds mensenheugenis een speciale aantrekkingskracht uit. Ze vormen al eeuwenlang het object van de verzamelwoede van particuliere numismaten, penningkabinetten en musea. Als verzamelobjecten vertegenwoordigen ze geldelijke waarde, maar behalve dat vertellen ze eveneens over het verleden. Munten vormden een betaalmiddel en konden met het oog op veiligheid begraven worden. Ze werden echter niet alleen als geld gebruikt, maar bijvoorbeeld ook als offergave of sieraad.
Tijdens de dag zijn er lezingen en presentaties van zowel archeologen en andere professionals als vrijwilligers. Ook voor praktische vragen rond het thema is ruimte: hoe verloopt de registratie van munten in Nederland of welke verzamelwijze en behandeling zijn belangrijk voor een goede interpretatie ervan?
U kunt dit platform live of online bijwonen, dit kunt u aangeven bij het aanmelden.
We zien u graag op 13 september.
Jos Bazelmans, hoofd afdeling Archeologie, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)
Jan van Doesburg, RCE
Tessa de Groot, RCE
Kijk HIER voor meer info.
RvdB 23-07-2024
Terug naar boven
Archeologieplatform - Goud voor de Goden
De vroegmiddeleeuwse cultusplaats bij Hezingen-Springendal
Tijdens deze middag wordt de vindplaats in al zijn aspecten besproken: de aanleiding tot het onderzoek, PAN, de samenwerking met de ontdekkers, de aangetroffen vondsten en de argumentatie achter de interpretatie.
U kunt zich HIER aanmelden en is dan ook online te volgen.
RvdB 3-4-2024
Terug naar boven
Oude gewichten determineren.
Deze website over gewichten kan je misschien daarbij helpen.
Kijk HIER voor meer info.
RvdB5-12-2023
Terug naar boven
Detectoramateur en vrijetijds amateur archeoloog Robbert Velt blikt terug op een bijzonder 2022.
2022 is voor mij een bijzonder jaar geweest verteld Robbert. Hij noemt het een geslaagd jaar. Begin januari 2022 deed hij in het noorden van Friesland een bijzondere vondst. Hij vond met zijn detector een gouden muntfibula. Een fibula die al langer op zijn verlanglijstje stond en werkelijkheid werd toen hij een jaar geleden op een koude en natte morgen na een seintje in een groot blok opgraven klei 30 cm onder het maaiveld, de grote muntfibula ontdekte. De prachtige vondst van deze munt had ook een schokeffect. Robbert liet na de ontdekking de munt even in de klei zitten. Eerst een foto was een eerste gedachte en dus werd de vondst in de brok klei met de camera vastgelegd. Toen hij vervolgens de munt uit de klei trok en en schoonmaakte was hij toch even stil. Eerst een onderzoek naar de achterkant van de munt. Even flitste het door zijn hoofd dat het misschien een vervalsing zou kunnen zijn maar al snel drong het tot hem door dat hij een gouden muntfibula boven water had gehaald. Een moment in het begin van januari om nooit weer te vergeten.
De munt van de fibula is een gouden Ecu d'Or van koning Philippe de Valois 1328 - 1350.
De keerzijde van de munt is versierd met een ankerkruis in zilver verguld filigraindraad.Het vermoeden bestaat dat de fibula is gedragen door een tempelier. Er zijn nog een aantal van deze Ecu d'Or's bekend maar de vondst van Robbert is de eerste vondst in goud.
De achterzijde van de Ecu d'Or met het vergulde anker in zilver Filigrain.
De fibula ligt op het momen samen met een andere fibula van Robbert in het Fries museum in de expositie : "Vrijheid, Vetes, Vagevuur."
Gouden Friese Bracteaat uit 550.
Een andere "gouden" vondst aan het einde van het jaar maakte de speurtochten van Robbert in het Friese kleigebied compleet. De vondst van een Friese bracteaat mag beslist bijzonder worden genoemd. De bracteaat kon gedateerd worden rond het jaar 550 en is rijk versierd met een slangenmotief.
.jpg)
In de geschiedenis zijn een aantal vondsten bekend van Friese bracteaten. Onder meer in de schatvondst van Achlum werden ze aangetroffen. De door Robbert gevonden Friese bracteaat is de eerste waarvan het motief niet is gestempeld maar met gouddraad op goud is aangebracht.
Voor Robbert was 2022 een bijzonder jaar voor wat de detectorvondsten betreft en in 2023 verwacht hij met meer bijzondere vondsten te komen.
JFK.9/1/23
Terug naar boven
Een spoor van de Vikingen.
Geert de Boer uit het Groningse Garnwerd kwam, op zaterdag 11 juni met een opmerkelijke vondst naar de archeologische dag in de Schierstins in Feanwâlden. Robbert Velt moest zich eerst even achter de oren krabben om het voorwerp in de geschiedenis te plaatsen. Een klein loden voorwerpje, hol van binnen en een paar uitsteeksels aan de bovenkant. Al snel bleek dat Geert met het voorwerp een stukje vroeg middeleeuwse geschiedenis heeft geschreven. Het kleine loden voorwerpje bleek niets minder dan een schaalstuk uit de elfde eeuw. Een eeuw waarin de Vikingen invallen deden in ons land en rooftochten ondernamen met name in de kustgebieden. Tijdens die rooftochten maakten ze bij de betere families ook het schaakspel buit dat in die tijd al ingang had gevonden in Nederland. Daarna hebben de Vikingen het schaakspel snel ontwikkeld en het spel eigen gemaakt. Het schaken is lange tijd een rage geweest onder de Vikingen. De vondst van Geert de Boer toont aan dat ook op Nederlands grondgebied geschaakt werd door Vikingen. Het voorwerp van lood dat hij op de Groningse akkers heeft gevonden behoorde ooit tot een schaakspel dat gebruikt werd door Vikingen die hier vertoefden. Robbert Velt determineerde het als de koning van het Schaakspel.Met een vondst van zo'n klein schaakstuk schrijf je geschiedenis en in dit geval een stukje van de geschiedenis van de Vikingen.
Het loden schaakstuk, de koning, dat door Geert de Boer werd gevonden.
Vikingen hadden voordat ze het schaakspel buit maakten een eigen bordspel. Daarbij stond de koning midden op het bord en was die omringd met ridders. Wie in dit spel de koning bereikte was winnaar. Het schaakspel opende nieuwe mogelijkheden om op een bord te spelen en vond snel ingang bij de Vikingen. Ze ontwierpen voor de schaakspelen prachtige stukken die ze uitsneden uit het ivoor van walrussen of van de baleinen van walvissen. Sommige van die gesneden schaakstukken uit de Vikingtijd zijn teruggevonden op de kusten waar ze eens binnenvielen, zijn nu gewilde verzamelobjecten in deze tijd.
Een aantal schaakstukken die zijn gedateerd in de 12e eeuw en bij een opgraving in Schotland te voorschijn zijn gekomen. Ze kunnen worden toegeschreven aan de Vikingen.
De interesse voor zoektochten begon bij Geert de Boer al jaren terug toen hij een meer dan honderd jaar oud huisje in Leens kocht en bij het repareren van de vloer daaronder een aantal muntjes ontdekte. Als snel daarna kocht hij zijn eerste metaaldetector, een Garret ace 100 waarmee hij de akkers in het Groningse land ging verkennen. Inmiddels kun je Geert aantreffen op zijn zoektochten in een groot gebied van Noord Groningen tot Zoutkamp. In de loop der jaren geeft hij veel prachtige vondsten gedaan waarvan hij een paar graag even onder de aandacht brengt
Links een drietal dier fibula,s uit de wierde bij Leens. Dier fibula,s verwijzen vaak naar de sagen en legenden uit het dierenrijk en werden gebruikt op de mantelspelden in de vroege middeleeuwen. Rechts een Friese penning die is gedateerd tussen het jaar 1000 en 1010. De penning werd dubbel gevouwen aangetroffen maar met behulp van een siersmid weer in ere hersteld. Geert de Boer is nog lang niet klaar met zijn zoektochten. Zo hoopt hij dit jaar nog een trip naar het Verenigd Koninkrijk te maken om daar samen met een maatje het geluk met de metaaldetector te beproeven.
JFK.16/6/22
Terug naar boven
SCHATVONDST OP OFFERPLAATS VAN DE GODEN WODAN, DONAR EN SAXNOT.
Bij Hezingen onder Ootmarsum ontdekten twee detector amarteurs, Martin van der Beek en Gerben ten Buuren, in april 2019 in het natuurgebied Springendal na lang zoeken een muntje. Bij onderzoek blijkt het muntje een gouden tremissis uit de vroege middeleeuwen te zijn. Het zoekgebied in het natuurgebied Springendal ligt nabij de Duitse grens boven op een stuwwal en herbergt een aantal kenmerkende grafheuvels. Dat de beide detector amateurs op deze bijzondere plek mochten zoeken hadden ze te danken aan een boswachter die hun toestemming had verleend om hun geluk met de metaaldetectoren te beproeven in het gebied.
Na deze eerste vondst blijven ze geregeld met hun metaaldetector in het natuurgebied zoeken maar dat levert voor eerst niets op. Het verandert als Martin van der Beek besluit in zijn eentje nog eens in het natuurgebied te gaan zoeken en gewapend met zijn metaaldetector trekt hij enige weken laten naar een terrein dat iets verder verwijderd ligt van de vindplaats van de tremissis. Daar is het raak en vindt hij een volgend muntje, ook een tremissis. Enthousiast belt hij zijn maatje Gerben ten Buuren en als deze ook komt worden er op deze nieuwe stek meerdere muntjes gevonden. Ze halen deze middag 7 muntjes naar boven. Zelf hebben ze niet voldoende kennis van deze mooie vondsten en daarom schakkelen ze detector amateur Robbert Velt uit Leeuwarden in. Robbert die ervaring heeft met de vondsten van dit soort muntjes in de Friese terpaarde gaf hun advies en bekeek de vondstplekken.
Door Robbert Velt werd vervolgens de archeoloog Stijn Heeren van de Vrije Universiteit van Amsterdam in omdat hij vermoedde dat het hier om uitzonderlijke vondsten ging. Daarmee zette hij samen met Martin van der Beek en Gerben van Buuren een breed onderzoek in op de vondstplek. Stijn Heeren was samen met zijn collega Jan Wilem de Kort van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed er in geslaagd om op de vondstplaats een verder onderzoek in te stellen en op de vondstplek een opgraving te doen.
Bij de opgraving waarbij ook Martin van Beek en Gerben van Buuren nauw werden betrokken werden zeventien paalgaten aangetroffen die min of meer een rij vormden. In een paar van deze paalgaten werden ook munten gevonden. Het uiteindelijke resultaat van van de opgraving en eerdere vonsten leverde 52 complete en 42 fragmenten van munten op. Daarnaast werden twee gouden hangers en elf gragmenten van hangers gevonden. Ook fragmensen van zilveren sierraden, een fragment van een gouden zwaardgevest en een 95 kleinere fragmentjes van zilver behoorden tot de vondsten.
Het mooie is dat aan de hand van de gevonden munten de vonsten goed zijn te dateren. Er zijn onder anderen Merovingische, Friese en Angelsaksische munten te voorschijn gekomen. De oudste munt stamt uit het jaar 590 en de jongst gedateerde munt stamt uit het jaar 700. De onderzoekers denken dat de plek op Springeldal vrij zeker een heilige plaats is geweedt waar geofferd werd in de oudheid. Ze verwijzen naar soortgelijke plaatsen waar in de gedateerde tijd werd geofferd aan de goeden Donar, Wodan en Saxnot. Alle munten en sierraden zijn inmiddels aangekocht door het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden en worden tijdelijk tentoongesteld in het Rijksmuseum Twente in Enschede.
JFK.4/4/22.
Terug naar boven
2022 begint voor Robbert Velt uit Leeuwarden met een topvondst.
Toen Robbert Velt uit Leeuwarden in de derde week van het nieuwe jaar zich weer voor een eerste keer met zijn metaaldetector op de natte velden op de kleigronden waagde kon hij nog niet vermoeden dat dit glibberige avontuur zou leiden tot één van zijn topvondsten. Toen zijn detector reageerde zag hij meteen waarop deze aansloeg. In de vette klei zag hij een deel van een goudkleurige munt oplichten. Voorzichtig pulkte hij het muntstuk uit de klei en maakte het schoon. De verrassing was groot. De munt bleek een gouden middeleeuwse muntfibula (draaggesp).
Onderzoek van de bijzondere vondst, de fibula van de gouden munt, bracht aan het licht dat het hier om een munt gaat van Koning Filips VI die tussen 1328 en 1350 in Frankrijk werd geslagen. Op de achterzijde van de mantelspeld is een versiering aangebracht bestaande uit een boord/ankerkruis in filigraindraad. De naaldvanger en naalddraad zijn afgebroken en dat kan een waarschijnlijke reden zijn dat het sierraad is verloren. Deze draagfibula met het versierde kruis zou zou gediend kunnen hebben als afweermiddel tegen "heidense" spreuken. Daarbij zou het geen toeval zijn dat de kruiszijde aan de binnenkant van de fibula werd gedragen. Velt vermoed dat de fibula iets te maken heeft met de kruistochten die rond die tijd vanuit Nederland werden georganiseerd. Soortgelijke filigrain kruizen staan ook op Arabische munten van een eeuw vroeger. "Ik denk dat ik nu al in het begin van dit jaar mijn mooiste vondst heb gedaan van een heel jaar" aldus Robbert Velt.
JFK.23/1/2022
Terug naar boven
Blinkend goud.
Lieuwe Feenstra maakt jaarlijks met een aantal detectorvrienden een reisje naar een ander land om daar de metaaldetector ook eens uit te proberen op de landerijen. Vorige week hielden ze een zoektocht in een buurland waar ze van een boer toestemming hadden gekregen om er met hun detectors te zoeken. Op zijn laatste zoekdag in dat land werd hij met een interessant piepje geattendeerd op een mogelijke vondst. De opgraving die volgde deed zijn hart toch even sneller slaan. Een prachtige gouden munt kwam te voorschijn uit het brokje aarde dat hij uiteen peuterde.
Natuurlijk is zo'n vondst op een boerenakker meteen onderwerp van gesprek en samen met zijn zoekvrienden kon de gevonden gouden munt al snel worden gedetermineerd. Het is een Portugese Cruzado van Joao III die in Portugal werden geslagen tussen 1521 en 1557 in Lissabon. Het is niet de eerste gouden munt die Lieuwe met een metaal detector heeft gevonden. Voorgaande jaren lukte het hem ook al eens om een gouden munt aan de aarde te ontfutselen.
Catalogus vermelding en afbeelding van de Cruzado.
JFK 26/9/21
Terug naar boven
Presentatie publicatie Romeinse muntschat Berlicum.
Een nieuwsbericht van de RCE.
107 Romeinse munten
In november 2017 vonden de broers Wim en Nico van Schaijk met de metaaldetector 107 Romeinse munten langs de Brabantse Aa in Berlicum (gemeente Sint Michielsgestel). De munten dateren uit de eerste helft van de eerste eeuw en de tweede eeuw. Het gaat om vier zilveren denarii en 103 bronzen sestertiën en assen.
De gebroeders van Schaijk hebben hun vondst netjes gemeld bij de Rijksdienst en het waterschap Aa en Maas. Samen met de vinders heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed nader veldonderzoek gedaan, waarbij nog twee Romeinse munten werden gevonden en een hanger van paardentuig. Ook is er nog uitgebreid bureau-onderzoek verricht en is een advies uitgebracht aan het waterschap over het beheer van de vindplaats. Waarom zijn de vondsten juist op die plaats gedaan?
Hier kan men de publicatie van deze vondst downloaden.
Terug naar boven
Verslag van een gouden muntfibula uit de 12e - 13e eeuw geschreven door J.N. Lanting & Molema in 1994?
U kunt het verslag hier lezen.
Terug naar boven
Terpen tussen Vlie en Eems, een onderzoek van de Terpenvereniging.
RvdB 28-02-2021
Terug naar boven
Groot aantal illegaal verkregen archeologische vondsten in beslag genomen.
In België is een grote hoeveelheid illegaal verkregen archeologische vondsten door de Franse Douane gevorderd. In september contacteerde de Franse eigenaar het agentschap van Vlaamse Onroerend Erfgoed om een melding te maken van een vondst van meer dan 14.000 Romeinse munten. Zijn ‘ toevallige’ ontdekking bleek onmogelijk te zijn. Zo kwamen de autoriteiten op het spoor van de illegale archeologische collectie.
Zo staat het verder te lezen op de website ARCHOLOGIEONLINE.
RvdBrug 20-12-2020
Terug naar boven
Metaaldetectoramateur haalt tijdens nationale zoekdag bijzondere Romeinse kruik naar boven.
Tijdens de nationale zoekdag op zaterdag 3 oktober 2020, bestemd voor detectoramateurs in Waasmont haalde één van de deelnemers wel een heel bijzondere vondst naar boven. Na een piepje van de detector groef de detector amateur een wat groter voorwerp op. Bij schoonmaak bleek het te gaan om een zelzame Romeinse bronzen kruik die gedateerd kon worden in het begin van de jaartelling. Het is bekend dat in de omgeving van Waasmont in de eerste eeuw na Christus enige Romeinse villa,s hebben gestaan en af en toe brengen detector amateurs daar wel meer bijzondere voorwerpen naar boven zoals fibula's en munten. De kruik is zeldzaam en zal na onderzoek een plekje krijgen in het mueum van Rufferdinge.
JFK. 5/10/20.
Terug naar boven
Middeleeuwse mode in metaal, sierbeslag op riemen en tassen uit de Nederlanden 1300-1600
Een mooi boek voor de detector amateur.
Paperback NL 2013 ISBN 9789089321107 en kost maar €19,50 bij de meeste webwinkels.
Terug naar boven
Vondsten metaaldetector-amateurs leiden tot nieuwe historische inzichten.
Nieuws van de RCE 16-07-2020
Het project Portable Antiquities of the Netherlands (PAN) documenteert sinds 2016 archeologische vondsten in privébezit. Dat zijn vooral detectorvondsten. In de afgelopen twee jaar zijn door 750 metaaldetector-zoekers bijna 75.000 vondsten gemeld. Waardevol, want deze meldingen hebben bijvoorbeeld geleid tot een veranderd beeld van de Romeinse geschiedenis van Nederland. Zo bleek dat Romeins paardentuig is gevonden in Friesland en Groningen. Buiten het Romeinse Rijk dus! Betekent dit dat er niet alleen Bataafse rekruten, zoals tot nu bekend was, maar ook Friese en Groningse jongemannen in Romeinse krijgsdienst gingen?
PAN is een project van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), mede gefinancierd door de RCE en loopt nog zeker door tot midden 2022. Nieuw is een vondstmeldingsapp om eenvoudig vondsten direct vanuit het veld te registreren, met bijbehorende coördinaten.
Het gehele artikel is te lezen op de website van de RCE.
Regels voor de metaaldetector.
RvdBrug 16-07-2020
Robbert Velt
Terug naar boven
14e/15e eeuwse pijlpunt van kruisboog
Een leuke vondst op een akker is een pijlpunt van een kruisboog uit de 14e of 15e eeuw. Zo'n vondst toont aan dat er in die eeuwen ook strijd werd gevoerd en dat daar nog sporen van terug zijn te vinden.
Kort geleden vond Robbert Velt op één van zijn sites met een metaaldetector het tastbaar bewijs van het gebruik van een kruisboog. Op een omgewoelde akker kwam na een signaal een pijlpunt tevoorschijn. Hoewel behoorlijk geërodeerd het tastbaar bewijs van het gebruik van dit stukje middeleeuws oorlogstuig. Een voorbeeld van een kruisboog laat zien dat de kruisboog een behoorlijke ingenieuze constractie had.
Meer weten over kruisbogen? Kijk eens op Wikipedia
JFK.2/12/19.
Terug naar boven
Middeleeuws combinatieslot.
Met de paasdagen was ik met mijn metaaldetector in het veld op zoek naar middeleeuwse sporen. Geregeld vind ik mooie dingen en dat komt doordat ik van te voren mijn huiswerk goed doe. Soms doe ik een vondst waarvan mijn hart even sneller slaat en ik het bloed door mijn aderen voel stromen. Dat had ik ook tijdens de paasdagen. Druk bezig in het veld deed ik een een prachtige vondst die nadat ik die opgroef en schoon had gemaakt een zeer zeldzaam slot bleek te zijn.
Bij onderzoek verder bleek het één van de eerste typen van een combinatieslot te zijn. Dit soort sloten werden door hoog geplaatsten gebruikt in het begin van de 16e eeuw. Het zou best zo kunnen zijn dat ze deze combinatiesloten gebruikten om daarmee hun koffers of valiezen mee af te sluiten die ze op hun reizen meenamen.
Het combinatieslot bestaat uit vijf schijven. De middeleeuwse techniek van het slot is een waar kunstwerkje en voor die tijd een hoogstandje. Elk schijfje heeft een uitstulping op de binnenkant. Met een sleuteltje konden alle schijven draaien en kon de juiste stand voor een code van het slot worden ingesteld. De buitenste schijven konden met een gewelfde beugel aan de buitenkant worden verbonden om daarmee de afsluiting te maken. Het combinatieslot had maar één code die alleen de slotenmaker en de eigenaar van het slot wisten. Mocht het sleuteltje nog eens worden gevonden dan kan het slot gekraakt worden.
Datering combinatieslot 1550 - 1650. Materiaal: brons. Afmetingen 32 x 15 mm.
Terug naar boven
Juwelen van de Friese adel in de Gouden eeuw
Robbert Velt is dit jaar in Fryslân op zoektocht in een gebied waar in het verleden veel stinzen en states hebben gestaan. De historie over het gebied waarin wordt gezocht is aardig bekend maar nieuwe vondsten in deze gebieden waar tot nog toe geen onderzoek werd gedaan, geeft een beeld hoe de Friese elite in het verleden heeft geleefd. Vaak zijn die nieuwe vondsten van museale waarde en worden ze geregistreerd en dienen ze voor onderzoek en studies van de wetenschappers.
Onlangs kwam er bij de zoektochten met de metaaldetecor een bijzonder sierraad te voorschijn. Een deel van een zilveren pomander met een robijn.Pomanders werden in de 17e eeuw voornamelijk door vrouwen gedragen.Het is een juweel in bolvorm dat gebruikt werd als geurverspreider. Soms droegen ook mannen een pomander en dat zien we op oude schilderijen ook terug.
.jpg)
Veelvuldig gebruik van ambergris als geurstof heeft te maken met de naam van pomander.De naam van de geurstof werd in het spraakgebruik vervormd naar pomme amber (amber appel) en zo onstond de naam van het sierraad pomander. De pomander is een sierraad in bolvorm en de vondst van Robbert Velt is het onderste deel van een 17e eeuws pomander en is waarschijnlijk het meest waardevolle deel van het sierraad. Die onderkant moet een hoedje van een eikel voorstellen en aangezien dit deel ook versierd is met eikeltjes beantwoort het exact aan een 17e eeuwse pomander.
Soms waren de pomanders van zilver en soms van goud. Het gevonden exemplaar is van zilver en prachtig verguld. rijk versierd en met een prachtige edelsteen. Bij dit artikel twee voorbeelden over het dragen van een pomander bij de 17e eeuwse kledij van de adel.
Dat er een robijn in de pomander is gevat is op zich niet bijzonder. Deze steen wordt al eeuwen lang in sierraden gebruikt. Robijn is net als de saffier een variant van het korundmineraal, een mineraal dat zeshoekige cilindervormige kristallen vormt. De rode korund (bruin-zwart tot roze rood) heet robijn en de andere kleuren heten safier.
 |
RobijnDe robijn werd beschouwd als de levenssteen, die het hart versterkt en kracht geeft. In de oudheid, de middeleeuwen en ook nu nog, zou de robijn magische krachten geven. De robijn behoort net als de smaragd en de diamant tot de klassieke edelstenen. De robijn kan net als de diamant vrij gemakkelijk in sierraden gevat worden omdat de robijn krasbestendig is. De hardheid van de steen wordt afgemeten met het cijfer 9. Robbert Velt, augustus 2017. |
Luit Kloosterman
Terug naar boven
Middeleeuws werpspel laat sporen na.
Een detectoramateur die niet alleen op de piepjes van de metaaldetector let maar ook zijn ogen ondertussen de kost geeft, kan soms verrassende vondsten doen. Luit Kloosterman die geregeld het veld intrekt met zijn detector was onlangs bezig de randen van een nieuw uitgegraven vijver te verkennen en daarbij viel zijn oog op een stukje bot. Het bleek een kootje te zijn van een rund. Op zich niet bijzonder ware het niet dat het hier een gebied betrof van vroeg middeleeuwse bewoning. Toen het kootje thuis was schoongemaakt bleek al snel dat het hier om een koot ging die in de middeleeuwen werd gebruikt bij het toen bekende werpspel met kootjes.
.jpg)
Het werpspel met kootjes was in de middeleeuwen populair en werd over heel Nederland gespeeld door kinderen. De kootjes werden door de spelers in een rij opgesteld waarna er met een werpkoot - een kootje dat verzwaard werd met lood - op de rij kootjes werd geworpen. Vergelijk het met het kegelspel van nu. Daarbij konden punten worden verzameld en werd er iemand uit de groep als winnaar aangewezen.
Om ook een onderscheid te maken van wie een bepaald kootje was werden er vaak motieven in gekerfd. Vooral oudere mannen hadden een eigen koot bij het werpspel waarin hun motieven stonden gekerfd. Die gaven ook weer bepaalde waarden of eigendommen aan.
Van nature hebben de runderkoten verschillende zijden. De bolle voorkant werd bij het spel stoof" genoemd en de holle achterkant werd met "schijt"aangeduid.
.JPG)
Foto van twee spelkoten met inschriptie.
JFK, juli 2017
Terug naar boven
Detector amateur in de Friese Wouden.
Luit Kloosterman uit Buitenpost heeft zijn zoekterrein in de omgeving van zijn woonplaats. De Friese Wouden zijn mijn zoekterrein vertelt hij. Je kunt natuurlijk op de zandgronden in dit wouden gebied niet overal wat vinden maar je moet het gebied een beetje kennen. Belangrijk is dat je weet waar de oude waterlopen liggen. Vanaf de vroege middeleeuwen waren de mensen aangewezen op vervoer over water omdat er op veel plaastsen nog geen wegen waren. Ik gebruik dan ook vaak oude kaarten om mij te oriënteren op plaatsen waar ik met mijn metaal detector ga zoeken. Toen ik een aantal jaren geleden met mijn zoektochten begon had ik een metaal detector die overal op reageerde en ik was dan ook hele dagen aan het graven in het veld. Tegenwoordig is dat anders. Ik heb nu een metaal detector die een fijn instelling heeft en daarbij hoef ik op sommige piepjes niet meer te reageren omdat ik dan weet dat het ijzer of zoiets is. Zilveren voorwerpen haal ik er meteen uit. Toen ik met zoeken begon was het nog niet zo druk in het veld maar nu zie ik dat het aantal metaal detector amateurs jaarlijks toeneent en het is ook veel drukker geworden in het veld. Voor mij is het zoeken met mijn detector een mooi stukje ontspanning in de prachtige natuur van de Friese wouden.
Eén van de mooiste vondsten uit de collectie van Luit is een Romeinse ogenfibula. Het ziet er misschien niet uit zegt hij maar dit soort vondsten uit de Romeinse tijd zijn belangrijk voor onze geschiedenis. Ze geven aan dat de Romeinen hier zijn geweest of hier handel hebben gedaan met de bewoners. We hebben het dan over het begin van onze jaartelling en mijn vondst van de Romeinse ogen fibula dateert uit die tijd. Zo.n vondst vind ik zelf heel bijzonder omdat het ons een blik gunt op een tijd van lang geleden.
Voorzijde ogenfibula. De voorzijde geeft precies aan hoe de fibula aan de naam is gekomen. Aan die voorzijde lijken twee ogen aan weerskanten er uit te springen.
Natuurlijk zijn de muntvondsten die je met de metaal detector naar boven haalt ook interessant. Het is elke keer een nieuwe ontdekking en je moert je steeds opnieuw verdiepen in deze materie. In de eerste plaats gaat het er om welke munt je hebt gevonden en dan moet je naar het jaartal kijken. Als ik er niet uitkom zet ik de munt even op piep-piep, een site die de meeste metaal detector amateurs gebruiken om hun gegevens uit te wisselen en dan kom ik er vaak wel uit. Eén keer per jaar organiseer ik de noordelijke bodemvondstendag in het IJstijdenmuseum in Buitenpost meer. Daar komen metaal detector amateurs uit heel Nederland om hun vondsten te laten zien en daar zijn ook altijd een aantal deskundigen aanwezig - onder anderen die van het detector magazine - die de vondsten beoordelen. Het is een hoogtijdag voor de detector amateurs ieder jaar omdat je dan ook de vondsten die anderen hebben meegebracht kunt bewonderen
Van links naar rechts en van boven naar beneden Penny Edward de Eerste 1272 tot 1307 Zilveren hoedjesschelling uit Zeeland ook wel zes stuiverstuk genoemd Zilveren dubbeltje 1849. Zilveren knoop Friese streekdracht 18e eeuw.
9 december 2016. JFK
Terug naar boven
Pieter Boomsma.
Terug naar boven
Het mysterie van de zilveren ring.
Door Pieter Boomsma.
.jpg)
Jaren geleden vond ik eens tijdens grondwerk in Zuidhorn een voorwerp waar in na het schoonmaken een soort hoofd of masker in herkende. Omdat ik dat voorwerp bijzonder vond heb ik overal gevraagd wat het was. Na veel zoekwerk wist iemand mij te vertellen dat het een voorwerp was uit de Romeinse tijd, dat deel had uitgemaakt van een Romeinse theepot die Lovabo werd genoemd. Met die vondst was eigenlijk mijn belangstelling voor bodemvondsten geboren.
Ongeveer 10 jaar geleden kocht ik een metaaldetector en sindsdien ben ik geregeld in de velden rondom Ureterp te vinden op zoek naar bodemschatten. Die zoektochten hebben mij in de afgelopen jaren heel wat leuke vondsten opgeleverd. Eén van de fraaiste is een munt, een Spaanse reaal van zilver. Die reaal werd hier in Nederland een Spaanse mat genoemd en was vanaf de 16e eeuw een erkend betaalmiddel in Europa. Het aardige is dat de reaal door Spanje ook is gebruikt om de soldij van de Spaanse soldaten daarmee uit te betalen en met dat gegeven kun je je natuurlijk een beeld vormen van een Spaanse soldaat die hier in de omgeving van Ureterp heeft gelopen en daar die munt heeft verloren. Bij dit soort vondsten hoort natuurlijk een beetje fantasie en dat laat ik er dan ook op los
Spaanse zilveren reaal
De mooiste vondst deed ik in 2015. Een topvondst van een zilveren ring in 8 vierkante vakken uitgevoerd, waarbij elk vak een andere bewerking heeft.Die ring is een mysterie. Hoewel het zilver van een hoge kwaliteit is hebben we bij onderzoek geen zilvermerk en ook geen meesterteken aangetroffen. Overal heb ik navraag gedaan over de ring maar tot nog toe heeft niemand mij kunnen helpen met het dateren of de oorsprong en andere bijzonderheden van de ring. Natuurlijk zijn er veel suggesties geweest en heb ik van een zilversmid te horen gekregen dat de ring mogelijk een soort examenstuk is geweest van een meestergezel maar duidelijkheid heb ik allerminst. Omdat de ring zo uitzonderlijk mooi in zilver is uitgevoerd en het een mysterie in zich heeft, is het voor mij mijn topstuk.
Terug naar boven
Zilveren ring met 8 verschillende vierkante vlakken
Wie in het veld met een metaaldetector loopt vindt ook andere voorwerpen. Een paar jaar geleden liep ik over een akker en vond ik een heuse stenen bijl. Deze werd gedateerd in de trechterbekercultuur. Die vondst heeft mij sindsdien ook wat extra rond laten kijken opde akkers waar ik loop met mijn metaal detector.
JFK.10/16.
Terug naar boven
Een Vikingschat - de vondst van mijn leven
Martin van der Bosch
"De vondst van mijn leven" vertelt Martin van den Bosch uit Marum. Martin beoefend al 25 jaar het edele vak van de detectoramateur. In het begin was hij niet zo actief. Af en toe leende ik toen de metaaldetector van mijn vader vertelt Martin. Dat veranderde een jaar of tien geleden toen ik zelf een metaaldetector aanschafte. Daarmee ging ik steeds meer het veld in en vond ik soms leuke dingen zoals oude munten, gespen en fibula's. In 2014 was ik aan het zoeken op een veld bij Jonkersvaart toen mijn detector begon te piepen. Ik wilde juist mijn zoektocht op dat veld beëindigen omdat ik er eigenlijk niets had gevonden. Toen ik na die pieptoon ging graven haalde ik een soort munt met daaromheen een filigrain rand te voorschijn. Eigenlijk wist ik niet meteen dat ik wat bijzonders had gevonden maar dat veranderde toen ik toch nog even verder ging zoeken op die plaats. Nog binnen een meter van die vondst had ik weer een piep en kwam een tweede soortgelijke munt met filigrain rand te voorschijn en even daarna bij een volgende piep nog een munt. Verder vond ik op die plaats niets.
Toen ik mijn vondsten publiceerde kreeg ik meteen veel belangstelling. Het bleek een bijzondere vondst te zijn die ik had gedaan. Het bleek te gaan om twee zilveren muntfibula's uit de Vikingtijd. Het zijn zilveren munten met daaromheen viligrain randbewerking ook van zilver. De munt werd pas later herkent als Romeinse munt. Omdat verwacht werd dat er op die plaats mogelijk nog meer in de bodem zou liggen werd er zelfs in 2015 een opgraving gedaan maar daarbij werd helaas niets meer gevonden. Over mijn vondst die getypeerd wordt als een Vikingschat is onderhand veel gepubliceerd in bladen maar ook b.v. in archeologische geschriften. Er is belangstelling voor deze vondst van musea en ik denk dat deze "Vikingschat" zoals mijn vondst onderhand wordt genoemd in het Gronings museum terecht zal komen. Zelf ben ik ook van mening dat een zo'n unieke vondst thuishoort in een museum.
|
Niet alleen de metaaldetector is voor mij belangrijk. Ik ben ook regelmatig in het veld te vinden op zoek naar artefacten uit de steentijd. Een tijd geleden heb ik een Hamburgsite ontdekt en daar de eerste vondsten van veilig gesteld. Het is een terrein dat ligt glooit en op de helling daarvan ontdekte ik de Hamburgsite. Ik heb daar onderhand een aantal fraaie Hamburg artefacten gevonden. Steentijd is een hobby die ik van mijn vader heb meegekregen. Het is een andere ontdekkingsreis over de velden dan met een metaaldetector maar net zo interessant. Fraaie vondst van Martin van den Bosch. Een krombeksteker uit de Hamburgcultuur. Zie ook de website van Martin van den Bosch : www.duppies.jouwweb.nl JFK.sept.2016. |
 |
Terug naar boven
Een Keltisch wiel
Robbert Velt.Ik ben immers altijd in de natuur. Ben ik niet aan het eieren zoeken dan zit ik te vissen. Wekelijks ben ik op pad met mijn detector. Dagelijks lees ik boeken, determineer ik vondsten en doe onderzoek op een breed gebied. Ook geef ik soms les op scholen en determineer ik mee op determinatiedagen. Mijn wereld en mijn kennis zijn daardoor in vijf jaar verbreed.
Geschiedenis is zo mooi en interessant. Vaak hoor ik mensen zeggen dat geschiedenis saai is en dat komt omdat veel mensen niet hebben geleerd zich in de geschiedenis te verdiepen. ik probeer elke dag mensen een beter beeld te geven van onze prachtige geschiedenis. Een geschiedenis die ik ook terug vind in mijn hobby. Zo deed ik recent met mijn detector nog een prachtige vondst. Ik vond een zeldzaam middeleeuws muntje. Het bleek een denier te zijn van Hendrik I de eerste uit de 12e eeuw. Het muntje vond ik op een terp waar ik al eerder prachtige vondsten deed. Toen ik in mijn collectie keek bleek ik al eerder een muntje te hebben gevonden van de zoon Hendrik II en misschien heb ik het geluk wel dat ik er ook nog eentje vind van Hendrik III.
En over die Hendrikken even een klein stukje geschiedenis.
Hendrik I Leuven (1165 - 1235) was hertog van Brabant en hertog van Neder - Lotharingen vanaf 1190. Hij was de zoon (uit het eerste huwelijk) en erfopvolger van Godfried III van Leuven. In zijn beleid streefde hij naar uitbreiding van zijn heerschappij over het grondgebied tussen Schelde en Rijn en de beheersing van de handelsweg van Brugge naar Keulen. Hendrik I slaagde er niet in de vrede in Neder Lotharingen te herstellen.Nietemin wist hij zich een machtspositie te veroveren in de strijd tussen de Welfen en de Hohenstaufen door voortdurend van kamp te wisselen.
Hendrik II (1207 - 1248) Hertog van Brabant van 1235 tot aan zijn dood was de zoon uit het eerste huwelijk van Hendrik I wiens oostwaartse expansiepolitiek hij voortzette en mengde zich in de twisten tussen de prins Bisschop van Luik en de steden van zijn bisdom en sloot zich aan bij Keizer Frederik II van het heilige roomse rijk wat hem in 1244 het graafschap Dalheim opleverde.
Het verblijf van de hertogen van Brabant was een prachtig kasteel in Roermond dat was gekocht door Hendrik I.
Vorig jaar ontdekte ik een nieuwe plek, een terpje in het noorden van Fryslân dat ik in het kleilandschap herkende en waar ik ben gaan zoeken. Recent heeft dat twee schitterende vondsten opgeleverd waarmee ik zelfs de pers heb gehaald.Eén van mijn nieuwe vondsten is een muntfibula. Munten werden in de middeleeuwen wel meer gebruikt als fibula. Onderzoek toont aan dat de munten als mantelspeld of sluiting werden gebruikt om daarmee ook status aan te geven..jpg)
De fibula is gemaakt van een middeleeuwse met goud vergulde zilveren munt. Een grote munt die iets groter is dan het tegenwoordige twee euro muntstuk. De munt is versierd met een tempelieren kruis en Franse lelies en stamt uit de tijd toen Lodewijk IX koning van Frankrijk was. (1226-1270).
.jpg)
Eigenlijk nog meer bijzonder is mijn vondst op dezelfde plaats van een Keltisch wiel. Dit is een rond voorwerp met ronde gaatjes. Het Keltisch wiel dat ik vond is ook uit de middeleeuwen afkomstig maar tot nog toe was niet bekend dat de Kelten ook in Fryslân zijn geweest. Om daar meer gegevens over te verkrijgen doet de oud conservator van het Fries museum Evert Kramer er onderzoek naar. Een Keltisch wiel werd gebruikt als sierraad (hanger) maar diende ook als betaalmiddel waarbij het gewicht aan brons de waarde aangaf.
September 2016.